Kolera İstanbul’un zenginlerini vurmuş

İstanbul’da 1848 tarihinde yaşanan kolera salgınına ait dönemin Fransız Hastanesi Başhekimi Dr. Marie Pierre Verrollot’un anıları ilk kez Türkçe’ye çevrildi. 721 bin 700 kişinin ikamet ettiği İstanbul’da, 1 yıllık sürede 4 bin 292 kişinin ölümüne neden kolera salgınına ait Verrollot’a ait anılar, Özgür Yılmaz tarafından “İstanbul’da Kolera 1848 Salgını Üzerine Bir İnceleme” başlığı altında Libra Kitap tarafından yayınlandı. Verrollot’un 171 yıl öncesine ait not ve anılarda, salgın sırasında İstanbul’daki demografik yapının en ince ayrıntısına kadar ortaya konulması dikkat çekiyor.

Sarhoşa değil karısına...

İstanbul’daki kolera salgınının kentteki zenginlerin kapısını çaldığını, fakir ahaliyi ise daha az etkilediği Fransız doktor tarafından bizzat şöyle aktarılıyor: “Hastalık, açıklanamayacak kadar çok tuhaflık sergilemiştir. Salgının, en sağlıksız mahalleleri, en fakir ve ölçüsüz kesimleri tercih ettiği doğrudur; ancak tecrübelerimizin bize gösterdiğinin aksine hastalık buralarda çok büyük bir yıkım yapmamıştır. Pek çok kez koleranın pislik ve çer çöp içinde yaşayan insanlardan değil de düzenli bir yaşamı olan bir zanaatkâra bulaşmasına şaşırdık. Yine pek çok kez koleranın bir sarhoşa değil de karısına sirayet ettiğine tanık olduk. Koleranın  zenginlerin kapısını çalarken yoksulların viranelerine uğramadığını gördük. Bazılarında görülen ani korku yardım faaliyetlerini felce uğrattı. Müslüman hanelerinde hastanın etrafında toplanmış, düşünceli bakışlarla çektiği acıları sessizce seyreden veya telkin edici sözlerle onları rahatlamaya çalışan ebeveynleri görüyorduk.”

Semtlere yayılışı

Verrolot, anılarında ölümlerin en çok Ağustos, Temmuz, Ocak ve Mart aylarında olduğunu aktarırken, “İlk başlarda kolera kurbanlarını sadece Pera ve Galata’nın Rum ve Frenk sakinleri arasından seçiyordu. Fakat ilk ayın sonunda Askeri Hastahane’ye sirayet etti. 23 Kasım’dan Aralık ayının ortasına kadar, askeri limanda sadece 9 kolera vakası ortaya çıkmış ve bunların 2’si ölümle sonuçlanmıştı. Ancak Aralık ayının 18’inde 49 bahriyeli koleraya yakalandı. 20 günden az bir zaman zarfında 244 kolera vakası ve 75 ölüm olayı gerçekleşti. Kuzguncuk’ta ilk kolera vakası 16 Aralık’ta bir Rum mavnacıda tespit edildi. Hasta on saat acı çektikten sonra hayatını kaybetti.”