Can suyunun 5 km’lik yolculuğu

İstanbulluların burunlarını kapatarak geçtiği Haliç, eski Altınboynuz günlerine Boğaz suyuyla kavuşacak. Haliç’e yeniden hayat katacak olan suyun yolculuğu Sarıyer Çayırbaşı’ndaki su alma ağzının açılmasıyla başlıyor. Denizin 4 metre derinliğindeki kapak açılır açılmaz 2,2 metre çapındaki tünele dolan deniz suyu, 5 kilometrelik eğimli tünel vasıtasıyla Ayazağa’daki Terfi Merkezi’ne ulaşıyor. Burada deniz seviyesinden 9 metre daha derinde birikmeye başlayan su, 3 pompayla 21 metre yükseltilerek Ayazağa Deresi’nin kotuna ulaştırılıyor. Dere yatağına bırakılan Boğaz suyu, 2,5 kilometrelik Ayazağa Deresi yolculuğunun ardından Kağıthane Deresi’ne ulaşıyor ve buradan da kendi akarıyla 7,5 kilometre kat ederek Haliç’e ulaşıyor.

Yılda 3 kez değişecek
‘İstanbul Boğazı’ndan Haliç’e deniz suyu aktarma projesi’yle günde 260 bin metreküp su Haliç’e kavuşturuluyor. Bu miktar Haliç’in Galata Köprüsü’ne kadar olan su miktarının yılda 3 kez değiştirilmesi anlamına geliyor. Sağlanan su sirkülasyonuyla oksijen miktarı ve biyolojik çeşitliliğin artması bekleniyor. ‘Haliç projesi’nin başladığı günden bu güne alınan mesafe de bu beklentiyi doğruluyor. Kağıthane’deki Kaskat Yapısı’nın bulunduğu alanda ufak balık sürülerine rastlamak mümkün. Bir dönem hiçbir canlı türünün kalmadığı Haliç’te Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın verdiği bilgiye göre bugün 48 çeşit balık bulunuyor.

Yaz aylarında çalışacak
Sistemin kış aylarından çok dere akışlarının azaldığı yaz aylarında çalıştırılması planlanıyor. Yağışların olduğu ve Ayazağa ile Kağıthane derelerinin su topladığı dönemde sistem çalıştırılmayacak. Sistem için ilk olarak Haliç’in tuzluluk oranı ve Haliç’e uygun suyun alınabileceği nokta tespiti yapıldı. Çayırbaşı’nda karar kılınmasının ardından da 15 Şubat 2009’da inşaat çalışması başlatılıldı.

Su seviyesi 50 santimdi
Başbakan Recep tayyip Erdoğan’ın belediye başkanlığı döneminde başlatılan ‘Haliç Çevre Koruma Projesi’nin toplam maliyeti ise 758 milyon dolar. Projeye başlandığında kirlilikten Haliç’te çamur adacıkları oluşmuş suyun derinliği de bazı noktalarda 50 santime kadar gerilemişti. İlk olarak Haliç kıyısındaki sanayi tesisleri ve tersaneler kaldırıldı. Ardından da Haliç’in her iki yakasına atıksu toplama kolektör ve tünelleri yapıldı. Bu yapılarla atıksuyun Yenikapı ve Baltalimanı arıtma tesislerine ulaşması sağlandı. Haliç dibinden koku yapan 5 milyon metreküp çamur çıkartıldı. Son olarak da 3,5 yıllık bir çalışmayla Boğaz’ın suyu Haliç’e ulaştırıldı. Çamurun depolandığı 180 bin metrekarelik alanda disneyland benzeri bir tema park kuruluyor. Kirlilik sebebiyle durmuş olan deniz taşımacılığı da yeniden başladı.

Bir zamanlar çamur deryası olan Haliç’te şimdi balıklar yüzüyor. Haliç’e Boğaz suyu taşıyan borular 5 km’lik yol kat ediyor.

20 yılda kültür ve eğitim vadisi oldu
Geçtiğimiz yüzyılın ortasında başlayan sanayileşme atağı Haliç’in de kaderini değiştirdi. Kağıthane Deresi’nin sularıyla beslenen İstanbul’un ‘Altınboynuz’u, endüstriyel atıklar nedeniyle gün geçtikçe güzelliğini yitirmeye başladı. 1980’li yıllara gelindiğinde Haliç’in mavi suları yerini çamura bırakmış, canlı çeşitliliği de yok olmaya yüz tutmuştu.
İstanbulluların gelip geçerken burunlarını kapatmasına neden olacak kadar kötü kokan Haliç’in temizlenmesi belediye başkanlarının ana gündemlerinden biriydi. Eski Belediye Başkanı Bedrettin Dalan “Haliç’i gözlerimin rengi gibi mavi yapacağım” demiş, Haliç için kellesini dahi vereceğini söylemişti. En kapsamlı çalışma ise Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın belediye başkanlığı döneminde gerçekleşti.
Büyükşehir Belediyesi ile İSKİ’nin 1995 yılında başlattığı ‘Haliç Çevre Koruma Projesi’ kapsamında sanayi tesisleri ve tersaneler bölgeden kaldırılırken, dipteki 5 milyon metreküp çamur da temizlendi. Bölgedeki atıksu ise kollektör ve tünellerle Baltalimanı’na taşındı. Haliç’in her iki kıyı şeridi boyunca çevre düzenlemeleri yapılarak bölge yeşillendirildi. Eş zamanlı olarak bölgede çok sayıda kültür ve sanat yapısı hayata geçirildi. Hasköy Tersanesi Koç Müzesi olurken, Cibali’deki tütün fabrikası Kadir Has Üniversitesi’nce eğitime kazandırıldı. Silahtarağa Elektrik Santrali Bilgi Üniversitesi’nin kampüsü oldu, Sütlüce Mezbahası Haliç Kongre Merkezi’ne dönüştü.
Miniatürk ve Feshane de bölgeyi çekim merkezi haline getirdi. Ticaret Üniversitesi ile Beykent Üniversitesi’nin yerleşkeleri de Haliç’teki yeni dönemin diğer temsilcileri. Yakında açılacak Devlet Arşivleri tesisleri, kültür merkezine dönüşecek Rami Kışlası, müze haline gelecek Taşkızak Tersanesi, teleferik projeleri ve çocuklar için hazırlanacak eğlence merkeziyle Haliç külllerinden doğmuş olacak.

Haliç’in yeni yüzü
1. Bilgi Üniversitesi
2. Miniatürk
3. Haliç Kongre Merkezi
4. Piyer Loti Teleferik
5. Feshane
6. Koç Müzesi
7. Askeri tersaneler kapatıldı
8. Kadir Has Üniversitesi
9. Ahi Çelebi Camii