21 yılda 1901 faili meçhul

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu bünyesinde, terör ve şiddet olaylarındaki yaşam hakkı ihlallerini incelemek için kurulan alt komisyonda dün Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Yönetim Kurulu üyesi Coşkun Üsterci dinlendi. Devletin insan hakları ihlallerini kayda alan bir çalışma yapmadığını ifade eden Üsterci, 1990’lı yıllarda yoğun insan hakları ihlalleri yaşandığını ve 1990-1994 arasında ihlallerin “pik” yaptığını söyledi. Üsterci, “1992-1993-1994 yıllarında, faili meçhul cinayetler, yargısız infazlar, gözaltında ya da cezaevinde hayatını kaybetme var” dedi.

Zaman aşımına dikkat
Zaman aşımı süresinin yaşam hakkı ihlaline yönelik suçlarda uygulanmamasını isteyen Üsterci, 1992-1993’teki faili meçhullere ilişkin dosyaların, eğer hemen soruşturulmazsa, zamanaşımı nedeniyle ortadan kalkacağını anlattı. Susurluk raporunda 1990‘lı yılların başına özel bir gönderme yapıldığını belirten Üsterci, “Bu yıllarda neden arttığına baktığımızda, karşımıza Kürt sorunu çıkıyor. Devlet, kontrgerilla ve harp yöntemlerine yönelince ağır hak ihlalleri yaşanmaya başlıyor” diye konuştu.
Faili meçhul cinayetler arasında çok sayıda ünlü ismin varlığı da dikkati çekiyor. Bunlar arasında Kürt yazar Musa Anter, eski HEP İl Başkanı Vedat Aydın, Adnan Ersöz, General Bahtiyar Aydın, JİTEM’in kurucuları arasında yer aldığı ileri sürülen Cem Ersever, General Hulusi Sayın, Necip Hablemitoğlu, Albay Rıdvan Özden, öğretmen Sıddık Bilgin, Turan Dursun, Bahriye Üçok, gazeteci-yazar Uğur Mumcu, Çetin Emeç, Cizre’de 1992 yılında Nevruz kutlamalarında yaşamını yitiren gazeteci İzzet Kezer, Savaş Buldan, Behçet Cantürk, Namık Erdoğan, HADEP Silopi İlçe Başkanı Serdar Tanış ve parti yöneticisi Ebubekir Deniz de yer alıyor.

Utanç bilançosu
Üsterci’nin sunduğu rapora göre, 1990-2011 arasındaki toplam faili meçhul cinayet sayısı bin 901. Faili meçhul cinayetlerin en yoğun yaşandığı dönemler, 1992-1993-1994 yılları. 1990’da 11, 1991’de 31 olan faili meçhul cinayetler, 1992’dan itibaren tırmanışa geçiyor. 1992’de 362, 1993’te 467, 1994’te 423 faili meçhul cinayet gerçekleşiyor. 1995’ten (166) itibaren azalmaya başlayan faili meçhul cinayetler, 1996’da 113’e, 1997’de 65’e, 1998’de 45’e, 1999’da 52’ye düşüyor. 2000’de 13, 2001’de 24, 2002’de 8, 2003’te 16, 2004’te 8, 2005’te 4, 2006’da 21 faili meçhul cinayet işleniyor. 2000 ile 2007’de en az faili meçhul cinayet gerçekleşirken, diğer yıllardaki faili meçhuller şöyle:
2008 (30), 2009 (18), 2010 (9), 2011 (13). Raporda, yargısız infaz, dur ihtarı ve rastgele ateş açma nedeniyle yaşam hakkı ihlallerinin en çok yaşandığı yıllar olarak 1992-1993-1994-1996 yılları sıralanıyor. Buna göre, 1991’de 98, 1992’de 283, 1993’te 189, 1994’te 129, 1995’te 96, 1996’da 129 yaşam hakkı ihlali yaşanırken, diğer yıllardaki ihlaller şöyle: 1997 (98), 1998 (80), 1999 (63), 2000 (56), 2001 (37), 2002 (38), 2003 (46), 2004 (35), 2005 (61), 2006 (49), 2007 (24, 2008 (37), 2009 (48), 2010 (29) 2011 (59). Toplamda yargısız infaz, dur ihtarı ve rastgele ateş açma nedeniyle yaşam hakkı ihlal edilenleri sayısı ise bin 684 kişi.

‘Uzağa gömmeye bile üşendiler!’
Diyarbakır İçkale’de ortaya çıkarılan insan kemiklerine yönelik açıklama yapan Üsterci, “Kemikler JİTEM’in bulunduğu yerin bahçesinde bulunuyor. Failler o kadar pervasızlar ki hukukun kendilerine dokunmayacağına o kadar eminler ki cesetleri uzağa değil hemen oraya gömüyorlar” diye konuştu. Ak Partili Oya Eronat, “Diyarbakır’da o kemiklerin bulunduğu yere gittim, kemiklerin resimlerini gördüm, üst üste gelişi güzeldi. Siz ’JİTEM yaptı’ dediniz ve beni şaşırttınız. O kemiklerin bir arada olmasının bir nedeni olabilir, toprak kaymış olabilir, yağmurdan olabilir, başka bir şey olabilir” dedi. MHP’li Yusuf Halaçoğlu ise, “Resimlerde kemiklerin biraz eski olduğunu gördüm. Çok yakın döneme ait olsaydı, kemikler daha sağlam olurdu” yorumu yaptı. Eronat, Üsterci’ye, PKK’nın gerçekleştirdiği faili meçhulleri de araştırıp araştırmadıklarını sorarak, “Benim tespitlerime göre, faili meçhul rakamı yaklaşık 4 bin. Bir parti 17 bin rakamını dile getiriyor, demek ki bir balon uçuruyor” dedi. Üsterci ise kişisel olarak faili meçhullerin sayısının 6-7 bin civarında olduğunu tahmin ettiğini söyledi.

Bunların hesabını sorun!
Diyarbakır’ın Sur ilçesi İçkale Mevkii’nde bulunan ve 1990’lı yılarda Jandarma Merkez Komutanlığı, Diyarbakır Cezaevi ve Adliye binasının bulunduğu alanda başlatılan restorasyon çalışması sırasında insan kafataslarıı çıkması üzerine, Diyarbakır Özel Yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı el koydu. Dünki kazılarda 4 kafatası daha bulundu. Kazılarda bulunan kafatası sayısı 23’e yükseldi.

‘Yüzleşmek zorundasınız’
İçkale’de kafatasları bulunması üzerine 36 kayıp yakını, Adliye’ye giderek Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Ellerinde kayıp yakınlarının fotoğraflarını taşıyan yaklaşık 50 kişi, Adliye binası önünde basın açıklaması yaptı. İHD Diyarbakır Şube Sekreteri Raci Bilici, “Burası sıradan bir yer değil. JİTEM’in ana karargahıdır. Orası insanların infaz edildiği yerdir.
Bütün bölge bütün insanlar orada katliamların yapıldığını biliyor. Bütün girişimlerimize rağmen herhangi bir soruşturma yapılmadı. Faili meçhul cinayetleri işleyen ya da organize edenler devletin üst düzey yetkilileri.
Bunlar nereden, nasıl kaçırılmış, kimler kaybetmiş, kimin emriyle kaybetmiş hepsi sizin elinizde mevcuttur. Siz isteseniz bunları 24 saatte açığa çıkartırsınız. Başbakan’a, Adalet ve İçişleri bakanlarına sesleniyoruz; Bu kirliliğin üzerine oturmanın bir anlamı yok. Bir gün gelecek bunlarla yüzleşme zorunda kalacaksınız.
O günün bugün olması gerekir. Bugün bunlarla yüzleşin. Arşivlerinizi açın. Geçmişte kim bu ülkede insanlığa karşı bir suç işlemişse bunların hesabını sorun. Bu hükümet siyasi irade gösterip, ucu nereye dokunursa dokunsun üzerine gitsin” diye konuştu.
MEHMET TÜRK, BAYRAM BULUT Diyarbakır DHA

21 yılın hükümetleri:
- Yıldırım Akbulut Hükümeti: 9 Kasım 1989 - 23 Haziran 1991
- Mesut Yılmaz Hükümeti: 23 Haziran 1991 - 20 Kasım 1991
- Yedinci Süleyman Demirel Hükümeti: 21 Kasım 1991 - 25 Haziran 1993
- Tansu Çiller Hükümeti: 25 Haziran 1993 - 5 Ekim 1995
- İkinci Tansu Çiller Hükümeti: 5 Ekim 1995 - 30 Ekim 1995
- Üçüncü Tansu Çiller Hükümeti: 30 Ekim 1995 - 6 Mart 1996
- İkinci Mesut Yılmaz Hükümeti: 6 Mart 1996 - 28 Haziran 1996
- Necmettin Erbakan Hükümeti: 28 Haziran 1996 - 30 Haziran 1997
- Üçüncü Mesut Yılmaz Hükümeti: 30 Haziran 1997 - 11 Ocak 1999
- Dördüncü Bülent Ecevit Hükümeti: 11 Ocak 1999 - 28 Mayıs 1999
- Beşinci Bülent Ecevit Hükümeti: 28 Mayıs 1999 - 18 Kazım 2002
- Abdullah Gül Hükümeti: 18 Kasım 2002 - 14 Mart 2003
- Recep Tayyip Erdoğan Hükümeti: 14 Mart 1003 - 29 Ağustos 2007
- İkinci Recep Tayyip Erdoğan Hükümeti: 29 Ağustos 2007 - 6 Temmuz 2011
- Üçüncü Recep Tayyip Erdoğan Hükümeti: 6 Temmuz 2011

1990’dan bu yana Emniyet Genel Müdürleri:
Sabahattin Çakmakoğlu: 14 Ocak 1988 - 11 Nisan 1990
Necati Bilican: 16 Nisan 1990 - 9 Temmuz 1991
Ünal Erkan: 9 Temmuz 1991 - 18 Şubat 1992
Yılmaz Ergün: 18 Şubat 1992 - 10 Temmuz 1993
Mehmet Ağar: 10 Temmuz 1993 - 31 Ekim 1995
Alaaddin Yüksel: 12 Nisan 1996 - 26 Mayıs 1997
Kemal Çelik: 26 Mayıs 1997 - 1 Ağustos 1997
Necati Bilican: 1 Ağustos 1997 - 9 Haziran 1999
Turan Genç: 12 Haziran 1999 - 13 Haziran 2001
Kemal Önal: 21 Haziran 2001 - 31 Ocak 2003
Gökhan Aydıner: 1 Şubat 2003 - 5 Aralık 2006
Oğuz Kağan Köksal: 12 Mart 2007 - 10 Mart 2011
Mehmet Kılıçlar: 11 Ağustos 2011 -

‘O dönemler’in İçişleri Bakanları:
Abdülkadir Aksu: 31 Mart 1989 - 24 Haziran 1991
Mustafa Kalemli: 24 Haziran 1991 - 26 Ağustos 1991
Sabahattin Çakmakoğlu: 30 Ağustos 1991 - 21 Kasım 1991
İsmet Sezgin: 22 Kasım 1991 - 25 Haziran 1993
Mehmet Gazioğlu: 15 Haziran 1993 - 25 Ekim 1993
Nahit Menteşe: 25 Ekim 1993 - 1 Kasım 1995
Teoman Ünüsan: 1 Kasım 1995 - 7 Mart 1996
Ülkü Güney: 7 Mart 1996 - 16 Haziran 1996
Mehmet Ağar: 26 Haziran 1996 - 8 Kasım 1996
Meral Akşener: 8 Kasım 1996 - 30 Haziran 1997
Murat Başesgioğlu: 30 Haziran 1997 - 5 Ağustos 1998
Kutlu Aktaş: 5 Ağustos 1998 - 11 Ocak 1999
Cahit Bayar: 11 Ocak 1999 - 29 Mayıs 1999
Sadettin Tantan: 29 Mayıs 1999 - 6 Haziran 2001
Rüştü Kazım Yücelen: 6 Haziran 2001 - 1 Ağustos 2002
Muzaffer Ecemiş: 6 Ağustos 2002 - 19 Kasım 2002
Abdülkadir Aksu: 19 Kasım 2002 - 8 Mayıs 2007
Osman Güneş: 8 Mayıs 2007 - 29 Ağustos 2007
Beşir Atalay: 29 Ağustos 2007 - 8 Mart 2011
Osman Güneş: 10 Mart 2011 - 6 Temmuz 2011
İdris Naim Şahin: 6 Temmuz 2011 -