SON DAKİKA | İran ABD üssüne füze yağdırdı! Trump'ın kurduğu cümle şok etkisi yarattı
08.01.2020 - 17:15 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
Son dakika haberleri peş peşe gelmeye devam ediyor! Kasım Süleymani suikastıyla alev topuna dönen Ortadoğu'da İran beklenen hamlesini yaptı, Irak'taki ABD üslerine füzeler ateşledi. İran devlet televizyonu, saldırılarda 80 'Amerikalı terörist'in öldüğünü, fırlatılan 15 füzenin tamanının hedeflere isabet ettiğini duyurdu. ABD'li yetkililer ise, saldırılarda hiçbir ABD'li askerin yaşamını yitirmediğini söyleyerek İran'ı yalanlıyor. Uluslararası haber ajansları, boş alana düşen füzelerin fotoğraflarını servis ediyor. ABD Başkanı Trump'ın İran'ın hedef aldığı üslerden birini ziyareti sırasında söyledikleri, gündemi değiştirdi.
ABD'nin İran'ın en önemli komutanı Kasım Süleymani'yi füzelerle vurmasının ardından havada uçuşan intikam tehditleri, bu gece yarısı gerçeğe dönüştü. Lübnan merkezli bir televizyon kanalı, ABD üslerinin füzelerle hedef alındığını gece yarısı saat 02.08'de dünyaya duyurdu. Akıllara hemen ABD Başkanı Donald Trump'ın vurulan üslerden birinde geçen yıl söylediği cümle geldi.
İran, Irak'ta ABD askerlerine ev sahipliği yapan iki askeri üsse füze yağdırdı. Söz konusu üsler, Bağdat yakınlarındaki Ayn el Esad ve Erbil'de bulunuyor.
Saldırılar gece yarısı saatlerinde başladı, bir düzineden fazla füzenin İran'dan ateşlendiğini uluslararası haber ajansları 'son dakika' koduyla duyurdu.
Gece yarısını kısa bir süre sonra gelen ilk haberlerde başkent Bağdat'ın batısındaki Ayn el Esad üssüne İran'dan atılan en az altı füzenin isabet ettiği belirtildi.
Güvenlik kaynakları ise Ayn el Esad hava üssüne dokuz füzenin isabet ettiğini, saldırının gece yarısından sonra üç dalga halinde geldiğini söylüyor.
İran'ın yarı resmi haber ajansı Fars, "İntikam başlıyor, ABD üssüne füze saldırısı" mesajıyla saldırıya ait olduğu belirtilen görüntüleri yayınladı.
İran devlet televizyonu ise, Amerikan üslerine füze saldırılarında 80 ABD'li askerin öldüğünü duyurdu. Televizyonun verdiği bilgiye göre, ateşlenen 15 füzenin tamamı ABD hedeflerine isabet etti, üslerdeki helikopterler ve askeri ekipmanlar ciddi hasar gördü.
Televizyon ayrıca, ABD'den gelecek muhtemel bir misillemeye karşılık İran'ın belirlediği diğer 100 hedefi vuracağını da aktardı.
Devlet televizyonu, ABD üslerinin Irak sınırı yakınlarındaki Kirmanşah kentinden fırlatılan katı yakıtlı 'Fatih' füzeleriyle vurulduğunu da bildirdi.
İran devlet televizyonu, füzelerin fırlatıldığı anların görüntülerinin yanı sıra Ayn el Esad üssünü hedef aldığı anları da ekrana getirdi.
Söz konusu saldırı görüntüleri, resmi televizyonun sosyal medya hesabından da yayınlandı.
CNN televizyonuna konuşan bir ABD'li yetkili ise, İran'ın açıklamasını yalanladı ve İran'ın füze saldırısında hiçbir Amerikalının yaşamını yitirmediğini söyledi.
İran resmi haber ajansı IRNA, İran Devrim Muhafızları'nın ABD'ye üslerini açan tüm ülkeleri uyardığını duyurdu. Açıklamada "Üslerini ABD'nin terörist ordusuna açan tüm Amerikan müttefiklerini uyarıyoruz. İran'a karşı saldırıda bulunulan her yeri hedef alacağız" dendi.
Devrim Muhafızları komutanlarından İsmail Kevseri ise, ABD'nin bölgeden çekilmesini istedi, aksi takdirde Washington'un her adımına karşılık vereceklerini söyledi.
İran medyasına konuşan Kevseri, "Yapmayacağımız bir şeyi söylemeyiz. Bu gece atılan adım başlangıçtı. ABD'liler bölgeyi terk etmeleri gerektiğini bilmelidir. ABD bölgeyi terk etmelidir. ABD'yi rahat bırakmayacağız" ifadelerini kullandı.
Washington Post gazetesi Savunma editörü yardımcısı Andrew DeGrandpre, ABD Savunma Bakanlığı sözcüsünün saldırılarla ilgili yaptığı açıklamayı Twitter'dan paylaştı.
Açıklamada hedef alınan üslerin Ayn el Esad ve Erbil'deki üsler olduğu, zarar tespit çalışmalarını sürdüğü ve verilecek cevaba dair görüşmelerin sürdüğü belirtildi.
CNN International'a konuşan bir ABD askeri yetkilisi, ordunun saldırılardan önce uyarılmak için yeteri kadar vakti olduğunu söyledi. Yetkili, bu sayede tehlikeden etkilenebileceklerin sığınaklara gitmek için yeteri kadar süresi olduğunu aktardı.
Yine kanala bağlanan başka güvenlik yetkilileri ise Irak'taki Ayn el Esad Hava Üssü'nde ABD'lilerin olmadığını aktardı.
Anadolu Ajansı, İran'ın ABD'nin başını çektiği koalisyon merkezine fırlattığı füzelerin ilk fotoğraflarını servis etti.
Fotoğraflara göre, füzeler Erbil'e 80 km mesafedeki Bardaraş ilçesinin kırsal alanına düştü. Füzenin düşmesi sonucu can kaybı yaşanmadı ancak bazı ev ve işyerlerinin camları kırıldı.
Iraklı güvenlik güçleri, füzelerin düştüğü alanda incelemelerde bulundu.
Reuters'ın servis ettiği karede, bölgede yaşayanların füzenin düştüğü alanın etrafında toplanmasını gösteriyor.
Duhok yakınlarında bir bölge sakini ise, füzeden fırlayan şarapnel parçalarını elinde tutuyor.
Ayn el Esad Hava Üssü'ne ateşlenen füzelerden bazıları ise, üssün yakınındaki Enbar eyaletinin El Bağdadi nahiyesinin kırsal alanına düştü.
Rûdaw muhabiri Renj Cemal, füzenin düştüğü Berdareş ilçesinde ABD ve koalisyon güçlerine ait hiçbir askeri üssün olmadığını aktardı. Bir bölge sakini ise, "Gece 01:30 – 02:00 sıralarında büyük bir patlama sesi duyuldu. Fakat ne olduğunu bilemedik" dedi.
Irak'ın kuzeyindeki Duhok kentinde, füzeden fırlayan şarapnel parçaları nedeniyle camları kırılan bir dükkan.
Sosyal medyadaki görüntülerde ise, "Hamaney'in füzeleri patlamadı" denilerek Erbil yakınlarına isabet eden füzeler paylaşıldı.
İran Devrim Muhafızları, saldırıların Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin intikamını almak üzere yapıldığını açıkladı.
ABD Savunma Bakanlığı Pentagon, İran'ın Irak'ta ABD askerlerinin bulunduğu üslere 10'dan fazla füze gönderdiğini açıkladı. Ancak tam olarak hangi noktaların vurulduğu ve saldırılarda can kaybı olup olmadığı henüz netlik kazanmadı.
Amerikan NBC televizyonunun Tahran büro şefi Ali Arouzi, İran devlet medyasına dayandırarak İran jetlerinin Irak hava sahasına girdiğini duyurdu.
Ulusa sesleniş konuşmasını iptal eden ABD Başkanı Donald Trump ise, ilk açıklamasını, saldırıların başlamasından yaklaşık üç saat sonra Twitter üzerinden yaptı.
"Her şey yolunda! İran'dan Irak'taki iki üsse füze atıldı. Can kaybı ve zarar tespit çalışmaları sürüyor. Şu ana kadar her şey iyi. Dünyanın, açık ara en güçlü ve en donanımlı ordusuna sahibiz. Yarın sabah açıklama yapacağım" diyen Trump'ın Twitter mesajı sonrası tansiyon düştü.
Saldırıların başlamasının hemen ardından Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada Başkan Donald Trump'ın saldırılar hakkında bilgilendirildiği ve ulusal güvenlik ekibi ile durum değerlendirmesi yaptığı belirtildi.
Saldırı haberleri sonrası ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Savunma Bakanı Mark Esper Beyaz Saray'a gitti.Yaklaşık iki saat sonra Pompeo ve Esper'in Beyaz Saray'dan ayrıldığı ve Trump'ın bu gece kameralar karşısına çıkmayacağı açıklandı.
İran'ın balistik füzelerle hedef aldığı üslerden biri olan Ayn el Esad, Bağdat'ın 160 kilometre kadar batısında yer alıyor.
1980'lerin başında Yugoslavya tarafından inşa edilen çölün ortasındaki üs, Irak'ın 2003'teki işgalinden sonra okulları, hastanesi, sinemaları, açık ve kapalı Olimpik yüzme havuzları, fast food restoranları olan "modern bir kente" dönüştürüldü. Üssün içinde iki otobüs hattı bile vardı.
Ayn el Esad, Amerikan askerleri arasında bir hayranlık ifadesi olarak "Camp Cupcake" (Kapkek Kampı) olarak biliniyordu. Amerikan askerlerinin çekilmesinden sonra, Anbar vilayeti sınırları içinde yer alan üs, 2010'da Iraklılara teslim edildi.
IŞİD'in Anbar'da kontrolü ele geçirmesinden sonra üs saldırılara hedef oldu. 2014'te ABD'nin IŞİD'le savaş için Irak'a dönmesinden sonra üs yeniden inşa edildi.
ABD Başkanı Trump, 26 Aralık 2018'de üsteki Amerikan birliklerini ziyaret etti. Trump daha sonra üssü ziyareti sırasında eşi ve kendisinin can güvenliğinden endişe ettiğini açıkladı.
Trump, ayrıca, "Irak'ta inanılmaz ve pahalı bir askeri üssümüz var. Çekilmek yerine sorunlu Ortadoğu'da her yeri izlemek için mükemmel bir yer. Birçoğu bunu anlamıyor, izlemeye devam edeceğiz ve nükleer silahlar yapılıp yapılmadığını önceden bileceğiz" demişti.
Geçen yıl Kasım ayında da ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, Şükran Günü'nde üssü ziyaret etti.
Ayn el Esad'da 1500 civarında Amerikan ve koalisyon gücü askeri olduğu tahmin ediliyor. Irak genelinde 5 bin Amerikan asker var.
Bu hafta Irak Parlamentosu, bağlayıcı olmayan bir kararla tüm yabancı askerlerin ülkeyi terk etmesini istemişti. Donald Trump da Ayn el Esad'ın inşası için çok para harcadıklarını belirterek önce Irak'ın bu parayı ödemesi gerektiğini savunmuş, "Bizim orada aşırı derecede pahalı bir hava üssümüz var. Benim dönemimden önce inşası için milyarlarca dolar harcadık. Bize bu parayı vermedikleri sürece burayı terk etmeyeceğiz" dedi.
İran'ın hedef aldığı diğer üs ise Kuzey Irak'ta Erbil kentinde. ABD'li askeri yetkililer, Eylül'de üste 13 ülkeden 3.600'den fazla askeri ve sivil personelin bulunduğunu açıklamıştı. Bu üssün yerel güçlerin eğitimi için kullanıldığı belirtiliyor.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Twitter hesabından "İran, vatandaşlarımıza ve üst düzey yetkililerimize korkakça düzenlenen silahlı saldırının ardından Birleşmiş Milletler Anlaşması'nın 51. maddesine göre meşru müdafaa adına orantılı adımlarını atmış ve tamamlamıştır. Gerilimi tırmandırmak ve savaş istemiyoruz, ancak kendimizi herhangi bir saldırıya karşı koruyacağız" mesajını paylaştı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) bir mektup gönderen Tahran yönetimi, "Savaş peşinde değiliz. Bize karşı yapılacak her türlü askeri maceracılığa karşı uyarıda bulunuyoruz" dedi.
İran ABD üslerini vurduktan sonra Kasım Süleymani'nin naaşını bu sabaha karşı toprağa verdi. Kudüs Gücü komutanının naaşının memleketi Kirman'da yerel saatle 06.00'da toprağa verildiği belirtiliyor.
Yerel medya, törene katılanların ağıt yaktıklarını bildiriyor. NBC'nin dış haberler baş muhabiri Richard Engel, sembolizmin açık olduğunu, İranlıların şehitlerinin intikamını aldıktan sonra defin işlemini gerçekleştirdiklerini söyledi.
Gazeteci Jenan Moussa da füze saldırılarının Süleymani'nin öldürüldüğü saatte başlatıldığını, füze saldırılarının ardından da naaşının gömüldüğünü ve bunun sembolik olduğunu aktardı.
Saldırının duyulmasıyla İran'ın başkenti Tahran'da kutlamalar başladı. Ellerinde bayraklar olan İranlılar, aynı zamanda Kasım Süleymani'nin fotoğraflarını taşıdı.
Reuters'ın geçtiği fotoğraflardan birinde, kutlama yapan Tahranlıların konvoy oluşturduğu göze çarpıyor.
Irak'ta ise karşıt gösteriler var. İran'ın Irak'taki ABD üslerine füze saldırısı, başkent Bağdat'ta protesto edildi.
Reuters haber ajansı, ellerinde Irak bayrakları taşıyan göstericilerin Tahrir Meydanı'nda lastik yaktığını bildiriyor.
Iraklı gençlerin elindeki Arapça pankartta, "İran dışarı, ABD dışarı, Bağdat özgür" yazıyor.
Peki ABD ve İran bu noktaya nasıl geldi? Tarihi nükleer anlaşma, İran ile P5+1 ülkeleri arasında 2015 yılında imzalandı.
ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve Almanya'nın taraf olduğu anlaşma, İran'ın uranyum zenginleştirme programını kısıtlaması karşılığında ülkeye uygulanan yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını öngörüyordu.
Ancak Donald Trump'ın ABD Başkanı seçilmesiyle rüzgar tersine döndü. Ortadoğu'da koşulsuz şekilde İsrail'i destekleyen Trump, 2018 yılında anlaşmadan çekildi.
Ayrıca 2018'in sonlarında İran'a karşı yeni yaptırımlar açıkladı. Donald Trump, petrolün yanı sıra İran'ın en büyük ihracat gelir kaynağı olan demir-çelik, alüminyum ve bakır sektörlerini de kapsayan yeni yaptırımları ise Mayıs ayı başında devreye soktu.
Tahran yönetimi de anlaşmadan kısmen çekildiğini ilan etti, aşama aşama zenginleştirilmiş uranyum seviyesi artırıldı.
Tüm bunlar olurken, dünyanın en önemli enerji güzergahı Basra Körfezi'nde bazı petrol tankerlerinde patlamalar oldu. ABD ve Ortadoğu'daki müttefikleri, patlamalardan İran'ı sorumlu tuttu.
İran'ın bir ABD insansız hava aracını füzeyle vurması ise, şimşek yüklü bulutların çarpışmasına yol açtı. Donald Trump, İran'a saldırı emri verdiğini ve 10 dakika kala söz konusu saldırıyı iptal ettiğini söyledi.
Üç ayrı hedefi gözlerine kestirdiklerini belirten Trump, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Kaç kişi ölecek diye sordum. Generalin yanıtı 150 kişi efendim oldu" dedi. Donald Trump aldığı yanıt üzerine saldırıyı durdurma kararı aldığını, zira bunun insansız bir hava aracını düşürmeye verilecek orantılı bir karşılık olmayacağını söyledi.
22 Haziran Cumartesi günü NBC televizyonuna konuşan ABD Başkanı Donald Trump, İran ile savaş istemediğini fakat olası bir savaşta İran'ın yok olmayla karşı karşıya kalacağını belirtti.
Pentagon, uçak gemisi USS Abraham Lincoln ve diğer savaş gemilerini Mayıs ayında Ortadoğu'ya gönderdi. Washington, Orta Doğu'ya Patriot füze savunma sistemi bataryası da konuşlandırdı.
Yıllardır birbirine diş bileyen iki ülke savaşın eşiğine geldi, yaz ayları tarafların birbirlerine savurduğu tehditlerle geçti. Temmuz ayı başında, İngiltere Cebelitarık açıklarında İran petrolu taşıyan bir gemiye el koydu.
Suriye'ye petrol götürdüğü belirtilen geminin durdurulması, uluslararası krizi körükledi. Bunun üzerine İran Hürmüz Boğazı'ndan geçen bir İngiliz petrol tankerine el koydu.
Ortaya çıkan telsiz konuşmaları kaydında, İran donanmasına ait gemi, Stena Impero olduğu sanılan gemiye, rotasını değiştirmesini söylüyor ve "İtaat ederseniz güvende olursunuz" diyordu.
Ağustos ayına gelindiğinde ABD Başkanı Trump, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile buluşabileceğini açıkladı. Ruhani'nin şartı ise, önce yaptırımların kaldırılması oldu.
Eylül ayında İran'ın desteklediği Yemen'deki isyancı grup Husiler, Eylül ayında Suudi Arabistan'ın en büyük iki petrol tesisini vurdu. ABD, petrol fiyatlarının fırlamasına yol açan saldırıların İran tarafından düzenlediğini savundu.
Kasım ayına gelindiğinde ise, İran nükleer anlaşmaya uymama kararında dördüncü aşamaya geçti ve santrifüjlere gaz enjekte etmeye başlayacağını duyurdu.
2019'un sonbaharında İran'da benzin fiyatlarına yapılan yüzde 50 zam ülkeyi karıştırdı, yüzbinlerce gösterici sokağa çıktı. ABD, protestoculara destek veren açıklamalar yaptı. İran rejimi, ülkedeki internetin fişini çekerek gösterileri bastırdı.
Uluslararası örgütlerin verilerine göre, İran polis ve askerleri 200'den fazla göstericiyi öldürdü. İran devlet televizyonu, söz konusu haberi "Güvenlik güçleri gösterilerde haydutları ve isyancıları öldürdü" diyerek sundu.
Aynı dönemde Irak'ta da gösteriler vardı, yolsuzluk ve hayat pahalılığına karşı sokağa çıkanların tepkisi bir noktadan sonra İran'a yöneldi. Bağdat'taki hükümeti destekleyen İran'ın konsolosluk binalarını ateşe verdi.
Aralık ayında İran, müttefikleri Rusya ve Çin'le Umman Denizi'nde ortak tatbikata girişti. Söz konusu gövde gösterisi, 1979 devriminden bu yana bir ilk olma özelliğini taşıyordu.
2019'un son günlerinde Ortadoğu'daki tüm dengeleri değiştiren bir roket saldırısı gerçekleştirdi. Kerkük yakınlarındaki ABD üssüne Haşdi Şabi unsurları tarafından ateşlenen roket, bir Amerikalı müteahhitin ölümüne yol açtı.
Bunun üzerine ABD, Şii milisler Haşdi Şabi bünyesindeki en büyük grup olan Hizbullah Tugayları'na ait üsleri bombardımana tuttu. Saldırılarda en az 25 milisin öldüğü açıklandı.
ABD bombardımanına tepki gösteren Haşdi Şabi milisleri ve diğer göstericiler, 2019'un son gününde ABD'nin Bağdat Büyükelçiliği'ni bastı.
Büyükelçiliğin duvarlarını ateşe veren ve içeri girmeyi deneyen öfkeli göstericilere, biber gazı ve ses bombalarıyla müdahale edildi.
Dünyanın gözünü Irak'a çeviren olayların ardından, Pentagon bölgeye binlerce ek asker gönderme kararı aldığını ilan etti.
ABD'nin tüm fay hatlarını yerinden oynatan hamlesi ise, büyükelçilik baskınınından birkaç gün sonra gerçekleşti. Amerikan insansız hava aracı, Bağdat Havalimanı'ndan ayrılan iki aracı füzeyle yok etti.
Araçlardan birinde, Ortadoğu'nun en korkulan ismi, İran'ın en önemli komutanı Kasım Süleymani vardı. Son 20 yıldır İran'ın Ortadoğu'daki tüm operasyonlarını yöneten Süleymani, füze saldırısında öldü.
Süleymani'nin cenazesini günlerce dolaştıran İran, ABD'ye misilleme yaptıktan sonra komutanı memleketi Kirman'da bu sabah toprağa verdi.
