Bütçeye bedelli ve imar dopingi

Merkezi yönetim bütçe kanununda 65 milyar 780 milyon TL olarak hedeflenen kurumlar vergisi tahsilatı ise yıl sonunda 78 milyar 673 milyon TL olarak gerçekleşti. Merkezi yönetim bütçe kanununda 146 milyar 524 milyon TL olarak öngörülen olan özel tüketim vergisi tahsilatı yıl sonunda 133 milyar 906 milyon TL ile hedefin yüzde 8,6 altında kaldı. Bu duruma özellikle ekonomide görülen gelişmeler neticesinde yapılan ÖTV indirimleri neden oldu. 2018’de mahalli idarelerin bütçe giderleri bir önceki yıla göre yüzde 21 artarken bütçe gelirleri ise yüzde 18 arttı.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın raporuna göre 2018’de merkezi bütçe gelirleri beklenenden yüzde 8 daha fazla gerçekleşti. 696,8 milyar lira olarak hedeflenen gelirler 757,9 olarak gerçekleşti. Raporda bu durumun vergi gelirleri ile faiz, pay ve ceza tahsilatlarının tahmin edilenden yüksek olması gösterildi.

Yapılandırma tahsilatı

Genel bütçe gelirlerinde vergi, ana kalemi oluştururken 2018 yılı için 599 milyar lira vergi geliri hedeflendiği, 621 milyar lira vergi gelirine ulaşıldığı raporda belirtildi. Raporda, “Vergi gelirlerindeki bu yüksek performansı başta kurumlar vergisi olmak üzere birçok vergi kalemi olumlu etkilemiştir. 2018’de kur ve ithalat kaynaklı ithalde alınan KDV ile ücret ve menkul sermaye iradı kaynaklı gelir vergisinde tahminin üzerinde artış yaşanmıştır. Ayrıca yeniden yapılandırma kanunları kapsamında beklentinin üzerinde tahsilatlar sağlanmıştır” denildi. SGK ödemeleri, il özel idareleri ve belediyelere olan borçlar ile vergi cezalarının affına ilişkin alacaklar yeniden yapılandırılmıştı. 2018’de 122 milyar gelir vergisi hedefine karşın 138 milyar gerçekleştiği, 65 milyar kurumlar vergisi hedefi konurken de 78 milyar kurumlar vergisi toplandığı da rapora yansıdı.

ÖTV indirimi geliri düşürdü

Merkezi yönetim bütçe kanununda 146,5 milyar olarak öngörülen olan ÖTV ise, yıl sonunda 133,9 milyar ile hedefin yüzde 8,6 altında kaldı. Raporda, bu duruma neden olarak, “Ekonomide görülen gelişmeler neticesinde ÖTV’ye tabi mallardaki tüketim ve fiyat değişimlerinin yanı sıra bazı motorlu taşıtlara ilişkin ÖTV ile bazı dayanıklı tüketim mallarına ilişkin ÖTV’lerde geçici nitelikli oran indirimleri ile petrol ve doğalgaz ürünlerine ilişkin bazı mallarda eşel mobil sistemi kaynaklı ÖTV indirimleri etkili olmuştur” denildi.

Bedellinin etkisi

Genel bütçe vergi dışı gelir gerçekleşmelerinde de 97,4 milyar lira olarak öngörülen gelir 136,5 olarak gerçekleşti. Yüzde 40’ın üzerinde gerçekleşen bu artışın nedeni de raporda, “Bunun nedeni ise, faizler, paylar ve cezalar ile teşebbüs ve mülkiyet gelirleri kalemlerinin beklenenin üzerinde gerçekleşmesidir. 2018’de uygulamaya konulan bedelli askerlik ile imar barışı kapsamındaki gelirler bu yüksek artışta etkili olmuştur” ifadeleri yer aldı.

Seçim sürecinde açık arttı

Raporda, yerel idare bütçeleriyle ilgili değerlendirme de yer aldı. Buna göre, 2018’de mahalli idarelerin bütçe giderleri 2017’ye göre yüzde 21,4 oranında artarak 183,6 milyar olarak gerçekleşmişken, bütçe gelirleri ise yüzde 18,1 oranında artarak 157,9 milyar lira oldu. Yani belediyelerin gideri artarken geliri düştü. Raporda, “bu nedenle 25 milyar 719 milyon TL bütçe açığı ortaya çıkmıştır” denildi.