Dünyanın en eski üniversitesi nerede?

Dünyanın kesintisiz eğitim veren en eski üniversitesi olma özelliğini taşıyan Karaviyyin Üniversitesi bin yılı aşkın süredir Fas’ta eğitim hayatına devam ediyor.

Tunuslu ilim aşığı Fatima el-Fihri tarafından 859 yılında yaptırılan üniversite Fas’ın eski başkentlerinden Fes’in ilk yerleşim merkezi olan "Medine"de yer alıyor.

Fatimi Hükümdarlığı zamanında, İdrisilerin yönetimde bulunan Tunus’un Kayrevan kentinden Fes’e göç eden Fakih Ebu Abdullah Muhammed Bin Abdullah el-Fihri'nin kızı olan Fatima el-Fihri, ailesiyle birlikte Fes'li ailelerin yoğunlukta yaşadığı Karaviyyin mahallesine yerleşti.

Mahallede bulunan Şurefa Caminin cemaate yeterli gelmemesi üzerine, bulundukları mahallede vakit namazlarının kılındığı bir cami olarak inşa edilen Karaviyyin Camisi, zaman içerisinde bölgenin ilim merkezi haline gelmesiyle Karaviyyin Üniversitesi İslami ilimler ve fen ilimleri alanında eğitim vermeye başladı.
Bin yılı aşkın bir süredir devam eden eğitim sistemi

UNESCO’nun Dünya Mirasları Listesinde dünyanın en eski üniversitesi olarak yer alan Karaviyyin Üniversitesinde eğitim sistemi ve usulü bin yılı aşkın bir süredir zaman zaman değişikliğe uğrasa da kesintisiz devam ediyor.

Eğitimin eski usulde devam ettiği üniversitede dersler, caminin bir köşesinde aralarında kız öğrencilerin de olduğu yaklaşık yirmi kişilik sınıflardan oluşan ders halkaları şeklinde yapılıyor. Yüksekçe bir kürsüye çıkan hoca ders halkasına katılan öğrencilere başta İslami ilimler olmak üzere birçok alanda ders veriyor.

"Sahih-i Müslim" kitabından hadis dersi veren üniversitenin hadis hocası Omer el-Drisi, ders usulüne ilişkin "Hadis dersini altı bölüme ayırarak yapıyoruz. İlk olarak hadisin okunması ve ezberlenmesi, hadislere ilişkin diğer rivayetlerin incelenmesi, hadisin sıhhatine ilişkin rivayetler, hadiste geçen bazı değişik terimlerin incelenmesi, hadisten çıkarılan fıkhi hükümler ve hadisten alınacak dersler öğrenciye aktarıldıktan sonra, hadislerin tekrarlanmasıyla bilgiyi iyice pekiştirerek ilerliyoruz. Son olarak hadisleri tekrar etmemizin sebebi, öğrencinin ne anladığını kontrol etmek. Hedefimiz, eğer yanlış anlaşılmış bir konu varsa bu aşamada düzeltilmesini sağlamaktır." diye konuştu.

Karaviyyin Üniversitesindeki eğitim sisteminin diğer üniversitelere göre farklılık gösterdiğini belirten Drisi, "Üniversitemizin tarihi çok eskilere dayandığı için geleneksel eğitim sistemini takip ediyoruz. Büyük alimler tarafından kaleme alınan tarihi kitaplardan çıkarılan ‘metinler’ üzerinden takip ettiğimiz dersler, öğrenciler tarafından daha dikkatli ve daha ciddi bir şekilde takip ediliyor." dedi.

Üniversiteye girmenin ilk şartı "Kur’an-ı Kerim hafızı olmak"

Karaviyyin Üniversitesi öğrencilerinden Eyyup El-İyaşi, üniversiteye kayıt olabilmek için mutlaka Kur’an-ı Kerim hafızı olmak gerektiğini ayrıca Arap Dili ve İslami ilimleri içeren bir takım eski ‘metinlere’ vakıf olmak gerektiğini söyledi.

Karaviyyin Üniversitesinde okumanın büyük bir prestij olduğunu belirten İyaş, "Başka üniversitelerde okumaya hak kazandım, fakat benim hedefim Karaviyyin Üniversitesinde okumaktı. Bu yüzden Kur’an-ı Kerim ve diğer eski metinleri ezberleyerek giriş imtihanına hazırlandım. Karaviyyin Üniversitesinin özelliği geleneksel eğitim sistemi ile modern eğitim sistemini aynı anda kullanması. Bu şekilde eğitimimizi daha sağlıklı bir şekilde devam ettirdiğimizi düşünüyorum." diye konuştu.

Eğitim süresi 12 yıl

Temel eğitim süresinin 12 yıl olduğu Karaviyyin Üniversitesinden mezun olan öğrenciler, uluslararası geçerliliğe sahip İslam Bilimleri ve Arap Dili Edebiyatı lisans diplomasına sahibi oluyor. Lisans diploması alan öğrenciler, herhangi bir üniversitede yüksek lisans veya akademik çalışma yapmak için başvuru yapabiliyor.

Karaviyyin Üniversitesi’nde baş imam olarak görev yapan Abdulmecid el-Merdi, Karaviyyin Üniversitesine ilişkin, "Dokuzuncu yüzyıldan bu yana eğitime devam eden Karaviyyin Üniversitesi, yüzyıllar boyunca bu büyük 'ilim mesajını' taşımaya devam ediyor. İlim aşığı bir kadın olan Fatima el-Fihri tarafından inşa edilen üniversite eğitimini hiç bir zaman aksatmadan bugüne kadar devam ettirebilmiştir." diye konuştu.

Dünyanın en eski üniversitesi

Guines Rekorlar Kitabında, dünyanın en eski üniversitesi olarak Karaviyyin Üniversitesinin kayıt altına alındığını vurgulayan Merdi, "Karaviyyin Üniversitesi en eski üniversite olmasının yanı sıra birçok ilki de içinde barındırıyor. İlk ilmi alan şubeleri ve ilk ilmi uzman kürsüsü bu üniversitede kuruldu. İslami ilimlerin yanı sıra tıp, astronomi, mantık, felsefe ve matematik gibi köklü bilimlerin de okunduğu üniversite, yüzyıllarca ilmin merkezi olarak hizmet vermeye devam etti. Bir cami olarak hizmete açılan üniversite zamanla en önemli eğitim kurumları arasında yer alarak eğitim kalitesini ispat etti." dedi.

Karaviyyin Üniversitesinin kurulduğu yıllarda bilimin merkezinin Endülüs olduğuna işaret eden Merdi, Karaviyyin Üniversitesinin zaman içerisinde ilmi alanda tecrübe kazanması üzerine Endülüs alimlerinin uğrak mekanlarından biri haline geldiğini kaydetti.

Karaviyyin Üniversitesinin önemli mezunları

Fas mimarisinin "mücevheri" olarak nitelendirilen Karaviyyin Üniversitesi, öğretmen veya öğrenci olarak birçok meşhur şahsiyete ev sahipliği yapmış. Üniversitenin kurucusu Fatima el-Fihri’nin yanı sıra felsefecilerden İbn Haldun, İbn Rüşd ve İbn Bace, tıp alimlerinden İbn Meymun, coğrafyacı Eş-Şerif el-İdrisi, mutasavvıflardan İbn Hazm ve Abdüsselam Bin Meşiş gibi birçok alimin Karaviyyin Üniversitesinde okuduğu biliniyor.