Damar tıkanıklığına yeni yöntem!

Ayşegül Aydoğan Atakan

Kalp hastalıklarından korunabilmek için beslenmede yapılan hatalardan vazgeçilmesi ve yaşam tarzı değişikliklerine gidilmesi gerekiyor. Ancak tüm uyarılara rağmen koroner arter hastalığı en sık görülen ölüm nedeni olmaya devam ediyor.
Tüm dünyada birinci ölüm nedeni olan kalp damar hastalıklarına yönelik tedavi seçenekleri de artıyor. Gelişen stent teknolojileriyle pıhtı, tıkanma gibi istenmeyen sonuçların artık önüne geçilebiliyor. Florence Nightingale Hastanesi kardiyologlarından Prof. Dr. Murat Gülbaran sorularımızı yanıtladı.

Latinceden gelen koroner kelimesinin anlamı dilimize ''taç'' olarak çevirebiliriz. Koroner arterler, kalbimizin üstünde taç gibi konumlanmıştır ve kalbimiz, ihtiyacı olan kanın büyük çoğunluğunu bu sayede alır. Kalp hastalıkları arasında da en sık rastlanılan form olan koroner arter hastalığı ateroskleroz, damar sertliğinin koroner damarlardaki yansımasıdır.

Damar sertliğinin gelişmesiyle birlikte koroner arterlerde daralmalar ve hatta tıkanmalara yol açan plaklar oluşmaktadır. Plaklar ağırlıklı olarak yağ, kolesterol ve kalsiyumun yanında daha az olarak kandaki diğer elementlerden ibarettir. Plakların damar çapının yüzde 70’ini aşmasıyla birlikte kan akımında kısıtlanma başlar ve kalp dokusunun, yani kalp kasının ihtiyacının altında kanlanması ve oksijenlenmesi dönemi başlar. Bu dönemde hastalar eforla ya da tok karnına yürümekle ortaya çıkan göğüs ağrısı veya huzursuzluğu şikâyeti ile başvururlar. Bazen plakların üstünde pıhtı oluşarak kan akımı iyice kısıtlanır ve hastanın oturduğu yerde dahi göğüs ağrısı olur. Yıllar boyunca stabil duran plakların yanında bazen plakların birden çatlayarak kan akımını tamamen durdurması da görülmektedir ki bu durumda kalp krizi gelişmektedir.

Göğüs ağrısı ve kalp krizi genelde göğsün ortasında oluşan baskı, sıkışma, ağrı ve huzursuzluk hissi olarak tariflense de bazen omuz ve kollar, boyun, çene veya sırta da yayılım göstermektedir. Bu tür şikâyetler varlığında mutlaka bir kardiyolojik muayeneden geçmek gerekir. Kalp krizini düşündüren ani başlayan şiddetli göğüs ağrısı gelişmesi halinde ise vakit kaybetmeden tıbbi yardım aranmalıdır. Çünkü her geçen dakikada bir kısım kalp dokusu kaybedilmekte ve ölüme varan komplikasyonların gelişebileceği unutulmamalıdır.

Koroner arter hastalığı oluşumunda kalıtımın yanında tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği ve sigara kullanımı gibi risk faktörleri önemli rol oynamaktadırlar ve ne kadar çok risk faktörü birlikte ise damar hastalığına yakalanma ihtimali o nispette artmakta ve tedavisi de yine o oranda güçleşmektedir.

Koroner arter hastalığı tespit edilmesi halinde koronerlerdeki plak yaygınlığının ortaya konması amacıyla günümüzde sıklıkla koroner anjiyografiye başvurulu. Bulguların değerlendirilmesi sonucunda çıkan tabloya göre hastaya ilaç tedavisi, anjiyoplasti veya koroner baypas cerrahisi önerilir. Bu tedavilerin üçü birbirini tamamlayan yöntemlerdir. Yani her hastaya uygun tedavinin seçilmesi gerekir.

Stent uygulamalarından sonra bazı vakalarda görülen pıhtı ve tıkanma gibi komplikasyon endişelerinden yola çıkılarak sürdürülen arayışlar sonucunda Endeavor Resolute adlı yeni bir stent Avrupa’da ve bizde kullanım onayı aldı. Ülkemizde ilk defa hastanemizde beş ayrı olguda kullandığımız bu stentin diğer stentlere göre polimer üstünlüğü söz konusu. Yani bu polimer sayesinde uzun ve ince çaplı damar darlıklarında ve diyabetik olgularda uzun vadede daha başarılı sonuçlar alınması ve pıhtı komplikasyo-nunun daha düşük çıkması beklenmektedir.

Stent öncesi dönemde yalnızca balon ile yapılan girişimlerde, yüzde 40 - 50 olguda koroner damarların 6 ay sonra tekrar daraldığı ve tıkandığı gözleniyordu. Ardından koroner stent kullanılmasıyla, tekrar daralma oranı yüzde 25 - 30’a geriledi. Daha başarılı sonuçlar almak üzere ilaçlarda ve stent teknolojisinde arayışlar devam etti ve en umut vaat eden ilaç kaplı stentler bulundu. Bu stentlerin üzerinde damarın içine doğru doku büyümesini frenleyen bir ilaç ve ilacın bağlı olduğu polimer maddesi vardır. Bu sayede ilaç kaplı stentlerle koroner darlığının tekrarlaması yüzde 10 - 15 gibi bir seviyeye inmiştir. Ancak bu oran ince damarlarda, uzun darlıklarda ve şeker hastalarında daha başarısız bulunmaktadır.