ABD Ulusal İstihbarat Direktörü James Clapper’ın Türkiye’deki muhataplarının birçoğunun darbe girişiminin ardından görevden uzaklaştırıldığı ya da tutuklandığı yolundaki sözleri ile “Bugüne kadar mükemmel olan işbirliği ve eşgüdümün bundan sonra nasıl olacağı konusunda kaygılıyız” diyen ABD Merkez Kuvvetler Komutanı Joseph Votel’in ifadeleri Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından dün haklı olarak sert tepkiyle karşılandı.
Erdoğan, “Amerika’da önemli bir makamda olan amiral veya general kalkıyor, ‘irtibat halinde olduğumuz üst düzey komuta kademesinde olanlardan içeri alınanların olduğunu görüyorum’ diyor. İnsan biraz sıkılır. Bir defa haddini bileceksin” dedi.
Erdoğan; Clapper ve Votel’in şahsında, Gülen’i himayesi nedeniyle ABD yönetimine duyduğu tepkiyi de yineledi ve, “Kalkıp bu darbe girişimini püskürten bu devlete teşekkür edeceğine, tam aksine darbecilerin yanında yer alıyorsun. Darbeci zaten senin ülkende, onu zaten besliyorsunuz. Üst aklın kimler olduğunu gösteriyor bu açıklamalar. Kendinizi açığa veriyorsunuz” ifadelerini kullandı.
ABD’nin darbelerle sınavı
ABD’nin darbelerle sınavı konusunda yöneltilecek bir soruya aşağı yukarı şu yanıt verilebilir:
ABD, geçmişte dünyanın çeşitli ülkelerinde doğrudan ya da dolaylı olarak darbelere müdahil olmuştur. Amerika’nın sicilinde maalesef bu gelenek vardır. Bakınız İran, Musaddık darbesi. Nikaragua, bizim 12 Eylül. Liste uzun. Bu işlerin bir numaralı kuralı, yapıp inkâr etmektir. Yapılan işin adına istihbarat disiplininde örtülü operasyon denir. Basit bir propagandadan hedef ülkedeki silahlı paramiliter güçleri desteklemeye kadar farklı yöntemleri vardır. Bunlardan biri de size daha yakın bir grubun iktidarı devirmesine yardım etmektir. Bunu yaparken kolaylaştırıcı rol oynayabilirsiniz, doğrudan destek verebilirsiniz, bastıracak olan tarafın işini zorlaştırabilirsiniz ya da hükümete karşı olan tarafı şu veya bu şekilde cesaretlendirebilirsiniz, himaye edebilirsiniz.
Bu genel değerlendirmenin ışığında, Amerikan yönetiminin, 15 Temmuz gecesinde olanları izlediği ilk saatlerde en azından, “heyecanlandığını” söylemek de yanlış olmaz.
Böyledir demiyorum ama bu heyecan, Suriye meselesi nedeniyle şu anda Türkiye ile netameli olan ilişkilerine göre, daha kolay yönetilebilir ve kendilerinin daha lehine bir gücün iktidara gelme ihtimalinden kaynaklanabilir.
Çünkü darbeyle gelmiş bir hükümet her zaman edilgendir, daha fazla söz dinler ve en önemlisi süper güçler için daha az bir maliyetle işbirliğine açıktır.
Hele ki patronunun Amerika’da yaşatıldığı bir gücün giriştiği bir darbe söz konusuysa.
İki bilirkişiyle aylarca sürünebilir
ABD yönetiminin 15 Temmuz gecesinden sonraki ilk 72 saatte yansıttığı “Dur bakalım” tavrına, bunu izleyen günlerdeki darbeyi yapandan çok, onu yakalayanı sorgulamaya teşne haline ve son olarak dün ABD’li komutanların açıklamalarına baktığımızda kısa vadede Türkiye-ABD ilişkilerinin model ortaklığa uygun seyredeceğini söylemek zor.
Şüphesiz Türkiye’nin ve ABD’nin somut meselelerde bundan sonra atacağı adımlar belirleyici, ancak görünür gerçekler iç açıcı değil. Örneğin Gülen’in iadesi.
Buzdağının görünen kısmı olan bu meselenin fiziki sonuçlarından çok sembolik öneminin tahkim ediliyor olması bir sorunsala dönüşmek üzere.
Bunun ABD tarafından yeni şartlara uygun kullanışlı bir malzeme haline getirilmeye çalışıldığı ortada. Gülen’in dosyasının iki bilirkişiye verileceği, onların dosyayı inceleme ve görüş bildirme prosedürünün aylar alacağı duyumları da bunu gösteriyor.
Çiçek’in uyarıları
Dün Milliyet’i ziyaret eden eski TBMM Başkanı, Ak Parti Ankara Milletvekili Cemil Çiçek’in, paralel yapının dış desteği konusundaki uyarılarını sıralarken kullandığı, “Bu zındık hareketinin çok güçlü bir lobi faaliyeti var. ABD parlamentosundaki 100 senatörün 72’sinin imzasıyla Türkiye aleyhine bildiri yayınlattılar. Obama, ABD menfaati için bildiri yayınlatmak istese bu kadar senatörün imza atmayacağı söyleniyor. Demek ki bunların bu kadar propaganda gücü var. Türkiye yönetimini zafiyete uğratmak için elinden gelen çabayı gösterecekler. Ne kadar kesimi ikna edebilirsek o kadar iyi. ‘Türkiye’de özgürlükler askıya alındı’ diyecek ve yargı üzerinden olumsuz imaj oluşturacaklar dış dünyada. Ergenekon, Balyoz davaları nedeniyle zaten olumsuz imajımız var. Bunu kullanacaklar” ifadeleri önemliydi.
Çiçek, “ABD, Gülen’i süt vermeye devam edecekse iade etmez, kendisini sıkıntıya sokacaksa yine etmez. Çok mecbur kalırsa başka ülkeye gitmesine göz yumar, oradan sütünü sağlamaya devam eder. Uluslararası ülkeler, iade etmeleri gereken adamları eğer bir işe yaramıyorsa kullanır kullanır, posası çıktıysa o zaman iade ederler ve bunu da büyük dostluk meselesi olarak sunarlar. Bunun en büyük örneği Metin Kaplan olayıdır” dedi.
ABD’de yakında seçim var. Seçim, yeni başkanın istikamet belirlemesi süreci vs.
Dolayısıyla, iki ülke açısından karşılıklı salvolarla devam etmesi muhtemel bir döneme tanık olabiliriz.
Neresinden bakarsanız bakın, Türkiye-ABD ilişkilerinde tatsız tutsuz, gerilimli ve limoni bir dönemin içinde yol alıyoruz.
