Ayşe Hanım Teyzem, ‘Doları bozduran nasıl yüzde 26 dolar faizi alır?’ diye soruyor

Ayşe Hanım Teyzem dolarını bozdurdu ya... Şimdi faiz peşinde. “Reel faiz nedir? Geçen yıl dolarını bozdurarak Hazine bonosu satın alanlar bir yılda yüzde 26 reel faiz kazanmışlar... Şunu bana anlat bakayım” diyor.
“Ayşe Hanım Teyzeciğim“ dedim. ”Geçen yılın mayıs ayında Hazine bonosu satın alanlar YTL’lerini yüzde 18.81 faizle bağladılar. Başka bir anlatımla, geçen yıl Hazine bonosuna 100 YTL yatıranlara bu mayıs ayında faiziyle birlikte 118.81 YTL ödeme yapıldı. Yabancılar bunu net olarak aldı. Yerlilerin (Türkiye’de yaşayanların) eline ise yüzde 10 stopaj (vergi) kesintisi nedeniyle 116.92 YTL geçti.
Hazine bonosunun faizi yıllık faizi yüzde 18.81 idi ama, bir yıl içinde Türkiye’de fiyatlar yüzde 10.74 oranında arttı. Faizden enflasyonun köpüğü alındığında geriye enflasyondan arındırılmış faiz çıkar. Buna da “reel faiz” denilir. Bunun 100.00+18.81 (118.81): 100.00+10.74 (110.74)= 107.29-100.00 (7.29) şeklinde uzun bir hesabı vardır. Açık anlatımıyla, geçen mayıstan bu mayısa Hazine bonosunun “reel” (enflasyondan arındırılmış) faizi yüzde 7.29 olmuştur.”

İşini bilen kazanıyor!
Ayşe Hanım Teyzem “Reel faiz yüzde 7.29 ise dolar bozdurarak Hazine bonosu alan nasıl oluyor da yüzde 26 oranında net para kazanıyor?”
Onu anlatmak için de örnek verdim. “Ayşe Hanım Teyzeciğim” dedim, “Geçen yıl mayıs ayında dolar 1.33 YTL idi. 100 dolarını bozdurarak YTL satın alana, 133 YTL verdiler. Bu parayla yüzde 18.81 faizli Hazine bonosu satın alanlara bu mayıs ayında faiziyle birlikte 158 YTL ödeme yapıldı. (Yabancılar bunu net olarak ceplerine koydu. Türklere ise 133 YTL’nin bir yıllık faizi olarak ödenen 25 YTL’den yüzde 10’u oranında (2.5 YTL) stopaj (vergi) kesintisi yapıldı. Onların eline anapara ve faiz olarak 155.5 YTL geçti.)
Bu mayıs ayında dolar fiyatı 1.24 YTL oldu. Yabancı 158 YTL’yi tekrar dolara döndürünce, eline (158:1.24 = 126.88) 126 dolar geçti.

Böyle gider mi bilinemez!
Eğer yabancı yerine siz bu işlemi yapsaydınız, geçen yıl 100 dolarınızı YTL’ye çevirerek o parayla Hazine bonosu satın alsaydınız, bu yıl vergiden sonra elinize 155.71 YTL geçecekti. Bu parayı mayıs ayında 1.24 dolar fiyatından tekrar dolara çevirseydiniz, 125 dolara yakın dolarınız olacaktı. Sonuçta bir yılda 100 dolarınızı 125 dolara yükseltecek ve de mutlu olacaktınız.
Ayşe Hanım Teyzem heyecanlandı... “Bu hep böle mi oluyor? Bundan sonra da böyle mi olacak” diye sordu. Ben de ona iktisatçı dostum Alaattin Aktaş’ın hazırladığı tabloyu gösterdim. Dedim ki, “Bugüne kadar böyle geldi... Bundan sonra böyle gider mi bilemiyorum. Alaattin Aktaş’ın hesabına göre, bu sistem vergi kesintisi olmayanlara bu yılın ocak ayında yüzde 46.01, şubat ayında yüzde 39.38, mart ayında yüzde 36.38, nisan ayında yüzde 24.48 oranında net getiri sağlamış...” (Açıklama: Anlatımı basitleştirmek için rakamlar yuvarlatılarak kullanılmıştır.)